Ustawa o ochronie osób i mienia zawiera w swym artykule 2 kluczowe dla stosowania całego aktu prawnego, a zatem i dla praktycznego wykonywania działalności gospodarczej w interesującej nas dziedzinie.
Prawodawca określił w ustępie 5 tegoż artykułu "ochronę mienia" jako działania, które nakierowane są na zapobieganie (prewencję) przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu oraz działania zapobiegające powstawaniu szkód wynikłych z czynów przestępnych dotykających mienia. Do definicji "ochrony mienia" ustawodawca włączył też działania mające na celu zapobieganie wstępowi osób niepowołanych na teren objęty ochroną.
Określenie "ochrona mienia" nie jest jednak zdefiniowane w ustawie precyzyjnie. Wątpliwe jest zawężenie zakresu działań pracowników ochrony jedynie do tych, które zapobiegają czynom przestępnym tak jak je definiuje art. 1 kodeksu karnego oraz wykroczeniom, tak jak je określa artykuł 1 kodeksu wykroczeń (R. Kręgulec, P. Pajorski, Ustawa o ochronie osób i mienia. Komentarz, LEX el./2014, teza 20 do art. 5 z powołaniem na T. Hanausek, Ustawa o ochronie osób i mienia. Komentarz, Toruń 1998, s. 16).
Wąskie "prawnicze" rozumienie "ochrony mienia" zawężałoby nadmiernie zakres dopuszczalnych działań pracowników ochrony np. odnośnie nieletnich, sprawców niepoczytalnych, którzy popełniają czyn zabroniony, ale nie popełniają przestępstwa. Utrudniałoby to znacznie ochronę mienia jak i osób, prowadząc do absurdalnych, szkodliwych sytuacji.
Zatem, jak proponują wyżej wymienieni autorzy, ochrona mienia to działania, które zapobiegają czynom przeciwko mieniu, zabronionym przez ustawę karną.
Co może ochroniarz?
Zgodnie z orzeczeniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (dalej: WSA) w Warszawie z dnia 2. VIII. 2005 r., VI SA/Wa 548/05, interesująca nas w niniejszym artykule definicja normatywna (popularny "słowniczek" ustawowy) uznaje za ochronę mienia jedynie działania prewencyjne na obszarze chronionych obiektów. Obejmuje tym samym działania mające na celu zapobieganie lub niedopuszczanie do dokonania zamachów na mienie. Aktywne działania pracowników ochrony, analogiczne do pościgu i zatrzymania policyjnego, takie jak ujęcie osoby podejmującej się dokonania czynu zabronionego albo osoby stwarzającej inne bezpośrednie zagrożenie nie tylko dla objętego ochroną majątku, lecz i zdrowia albo życia ludzkiego, ma na celu jedynie oddanie tych osób Policji bez jakiejkolwiek zbędnej zwłoki. Tym samym jest podobne do dopuszczalnego przez prawo karne ujęcia sprawcy na gorącym uczynku celem doprowadzenia go do najbliższej jednostki Policji.
Strażnik strażnikowi nie równy
Trzeba też pamiętać, że pracownikiem ochrony w sensie ustawy nie jest osoba, która uzyskała wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony, jednak nie wykonuje tego zawodu na rzecz przedsiębiorcy świadczącego usługi w tym obszarze (potocznie: agencja ochrony, firma ochroniarska) albo nie jest zatrudniona w wewnętrznej służbie ochrony. Ustawa nie obejmuje zatem "społecznych" strażników mienia (np. patrol sąsiedzki, osoby pilnujące swego zakładu czy nieruchomości) czy pracowników, którym powierzono obowiązek czuwania nad bezpieczeństwem jakiegoś miejsca czy terenu (np. woźny, kelner, kierownik parkingu strzeżonego, "bramkarz"). Jednakże zgodnie z art. 2 pkt. 6 ustawy pracownikiem ochrony jest osoba nie mająca wpisu na listę kwalifikowanych pracowników ochrony, a wykonująca w ramach pracy w agencji lub służbie wewnętrznej jedynie obowiązki niewymagające legitymowania się wpisem na tą listę.